Khám phá sâu hơn về thang đo Likert, một công cụ quan trọng mà chúng ta thường xuyên bump vào khi tìm hiểu về nghiên cứu khoa học. Đằng sau các con số và ô vuông, chúng ta sẽ hiểu được cách thang đo Likert không chỉ là một công cụ đo lường mà còn là cửa sổ mở ra thế giới của ý kiến và quan điểm.
Hãy cùng Luận Văn Online bắt đầu hành trình khám phá này, nơi con số không chỉ là số liệu, mà còn là những chân thành từ ý kiến của người tham gia nghiên cứu.
1. Thang đo Likert là gì?
Thang đo Likert là một phương pháp phổ biến trong nghiên cứu khoa học để đo lường ý kiến, quan điểm, hoặc thái độ của người tham gia nghiên cứu đối với một vấn đề cụ thể. Được đặt theo tên của nhà thống kê Rensis Likert, thang đo này giúp nghiên cứu thu thập dữ liệu một cách có hệ thống và dễ đoán.
Cơ bản, thang đo Likert yêu cầu người tham gia trả lời câu hỏi hoặc bày tỏ ý kiến thông qua một loạt các tuyển chọn có thứ bậc. Ví dụ, từ “Rất không đồng ý” đến “Rất đồng ý”, và một số tuyển chọn nằm giữa chúng. Mục tiêu là thu thập dữ liệu có cấp độ, giúp phân loại ý kiến của người tham gia một cách có hệ thống và dễ đối chiếu.
2. Các thành phần của thang đo Likert
Thang đo Likert bao gồm các thành phần sau:
- Tuyển chọn: Là các mức độ, quan điểm hoặc ý kiến mà người tham gia nghiên cứu có thể chọn. Thường được sắp xếp từ “Hoàn toàn Đồng Ý” đến “Hoàn toàn Không Đồng Ý,” và có thể có các mức độ trung gian như “Tương đối Đồng Ý” hoặc “Không Biết.”
- Câu hỏi hoặc Tuyên bố: Là nội dung mô tả điều gì đang được đánh giá hoặc đo lường. Đối với mỗi tuyển chọn, có một câu hỏi hoặc tuyên bố liên quan.
- Đánh giá: Mỗi tuyển chọn được gán một điểm số tương ứng, thường từ 1 đến 5. Các điểm này sau đó được tính tổng để đo lường ý kiến tổng thể của người tham gia.
- Dấu chấm tròn hoặc ô vuông: Được sử dụng để người tham gia đánh dấu vào ô tương ứng với lựa chọn của họ. Đôi khi, người tham gia có thể chọn nhiều ô trên cùng một hàng, đặc biệt trong các phiên bản mở rộng của thang đo.
- Điểm mức trung bình: Là kết quả của việc tính tổng điểm của tất cả các tuyển chọn được chọn, sau đó chia cho số lượng tuyển chọn. Điểm mức trung bình thường được sử dụng để tổng hợp ý kiến của nhóm tham gia.
3. Ưu, nhược điểm của thang đo Likert
3.1. Ưu điểm của thang đo Likert:
- Dễ hiểu và sử dụng: Thang đo Likert rất dễ sử dụng và hiểu, ngay cả đối với những người tham gia nghiên cứu không chuyên môn.
- Phổ biến: Là một trong những phương pháp đo lường ý kiến phổ biến nhất trong nghiên cứu xã hội và hành vi con người.
- Đo lường đa chiều: Cung cấp khả năng đo lường nhiều chiều khía cạnh của một vấn đề, từ đó tạo ra cái nhìn tổng thể và chi tiết.
- Dữ liệu định lượng: Cho phép thu thập dữ liệu định lượng, giúp dễ dàng phân tích và so sánh.
3.2. Nhược điểm của thang đo Likert:
- Giới hạn sự biểu cảm: Người tham gia chỉ có thể chọn trong những tùy chọn có sẵn, hạn chế khả năng biểu cảm ý kiến của họ.
- Khả năng chấp nhận: Có nguy cơ người tham gia chọn tùy chọn trung bình mà không thể hiện đúng ý kiến của họ.
- Độ chệch đáp án: Có thể xảy ra hiện tượng độ chệch đáp án, khi người tham gia cố gắng “điều chỉnh” câu trả lời của mình để làm hài lòng người thực hiện nghiên cứu.
- Khả năng lấy mẫu không cân đối: Có thể gây ra vấn đề nếu lựa chọn mẫu không đại diện cho toàn bộ quần thể.
4. 6 bước phân tích dữ liệu từ thang đo Likert
Bước 1: Chuẩn bị dữ liệu
Khi bạn chuẩn bị dữ liệu từ thang đo Likert, quan trọng nhất là đảm bảo sự chính xác và đồng nhất trong cách bạn lưu trữ thông tin. Mỗi biến cần được đặt tên và định dạng một cách rõ ràng, giúp việc tổ chức dữ liệu trở nên dễ dàng hơn. Đôi khi, bạn có thể cần gán giá trị số tương ứng cho mỗi cấp độ trên thang đo Likert để chuyển đổi dữ liệu sang dạng số.
Bước 2: Chuyển đổi dữ liệu
Dữ liệu từ thang đo Likert thường có dạng hạng mục, nhưng để thực hiện các phân tích thống kê, bạn cần chuyển đổi chúng thành dạng số. Đơn giản nhất, bạn có thể gán giá trị số cho mỗi cấp độ trên thang đo. Chẳng hạn, nếu thang đo có 5 cấp độ từ “Hoàn toàn không đồng ý” đến “Hoàn toàn đồng ý”, bạn có thể gán giá trị từ 1 đến 5.
Bước 3: Mô tả tổng quan
Việc thực hiện mô tả tổng quan giúp bạn có cái nhìn rõ ràng về phân phối của dữ liệu. Các thống kê cơ bản như trung bình (mean), phương sai (variance), và phần centile có thể giúp bạn hiểu về đặc điểm chính của dữ liệu.
Bước 4: Phân tích nhóm
Nếu dữ liệu của bạn chia thành nhiều nhóm, như theo độ tuổi, giới tính, hãy thực hiện phân tích so sánh giữa các nhóm. Điều này giúp xác định sự khác biệt nếu có, và có thể làm sáng tỏ yếu tố nào đó có thể ảnh hưởng đến kết quả của thang đo.
Bước 5: Kiểm định thống kê
Sử dụng các kiểm định thống kê như t kiểm định hoặc phân tích phương sai (ANOVA) để đánh giá sự khác biệt giữa các nhóm. Kết quả từ các kiểm định này giúp xác định xem sự khác biệt có ý nghĩa thống kê hay không.
Bước 6: Mối quan hệ và hồi quy
Nếu bạn quan tâm đến mối quan hệ giữa các biến, hoặc muốn dự đoán giá trị của một biến dựa trên thang đo Likert, sử dụng phân tích hồi quy. Điều này giúp bạn hiểu rõ mối liên quan và tác động của thang đo Likert trong ngữ cảnh mô hình hồi quy.
5. Cách chạy SPSS thang đo Likert
Bước 1: Nhập dữ liệu
Mở SPSS và nhập dữ liệu vào chương trình. Nhấp vào “Variable View” để đặt tên và định dạng cho biến, đảm bảo chúng được hiểu là biến thang đo Likert.
Bước 2: Chuyển đổi dữ liệu
Nếu cần, chuyển đổi biến văn bản thành biến số. Vào tab “Transform” và chọn “Recode into Different Variables”. Tạo biến mới và gán giá trị số cho mỗi cấp độ trên thang đo.
Bước 3: Thống kê mô tả
Chọn tab “Analyse” >>> “Descriptive Statistics” >>> “Frequencies”.
Chọn tất cả các biến thang đo Likert và nhấn OK để có bảng thống kê mô tả.
Bước 4: Phân tích nhóm
Nếu cần so sánh giữa các nhóm, vào “Analyse” và chọn “Compare Means” hoặc “General Linear Model” tùy thuộc vào tình huống nghiên cứu.
Bước 5: Kiểm định thống kê
Sử dụng các kiểm định như Levene’s Test hoặc Shapiro-Wilk Test để kiểm tra sự đồng nhất giữa các nhóm.
Chọn “Analyse” >>> “Compare Means” để thực hiện.
Bước 6: Phân tích mối quan hệ và hồi quy
Để phân tích mối quan hệ hoặc thực hiện phân tích hồi quy, vào tab “Analyse” và chọn các phương pháp tương ứng.
Bước 7: Báo cáo và trình bày kết quả
Hiểu rõ kết quả và sử dụng SPSS để tạo bảng và đồ thị trực quan. Cung cấp báo cáo dễ hiểu và mô tả ý nghĩa của các phân tích.
6. Ví dụ và ứng dụng của thang đo Likert
6.1. Ví dụ sử dụng thang đo Likert trong nghiên cứu khoa học xã hội
Giả sử bạn đang thực hiện một nghiên cứu về độ hài lòng của sinh viên đối với hệ thống giáo dục trong trường đại học. Bạn sử dụng thang đo Likert để đo lường ý kiến của sinh viên với một loạt các câu hỏi. Dưới đây là một ví dụ:
Xác định mục tiêu nghiên cứu:
- Mục Tiêu Chính: Đo độ hài lòng của sinh viên đối với hệ thống giáo dục đại học.
- Mục Tiêu Chi Tiết:
- Đo đạt ý kiến về chất lượng giảng dạy.
- Đánh giá tư duy sáng tạo và tính tương tác trong lớp học.
- Xác định mức độ hỗ trợ từ giảng viên và nhân viên hỗ trợ.
Phát triển câu hỏi thang đo:
- Sử dụng câu hỏi cụ thể như “Bạn hài lòng với chất lượng giảng dạy không?” hoặc “Bạn thấy có sự tương tác tích cực trong lớp học không?”.
- Sử dụng thang đo Likert với mức độ từ “Rất không hài lòng” đến “Rất hài lòng”, gán điểm từ 1 đến 5.
Thu thập dữ liệu: Phát động bảng điều tra cho sinh viên và yêu cầu họ đánh giá mức độ hài lòng của họ bằng cách chọn số trên thang đo Likert cho mỗi câu hỏi.
Nhập dữ liệu và phân tích: Sử dụng SPSS hoặc công cụ phân tích dữ liệu để nhập và phân tích dữ liệu từ bảng điều tra.
Thống kê mô tả: Tạo bảng thống kê mô tả để hiểu trung bình, phương sai và phân phối của các biến đo lường.
So sánh nhóm: Nếu nghiên cứu bao gồm nhiều nhóm (ví dụ: các khoa học xã hội so với khoa học tự nhiên), so sánh kết quả giữa các nhóm.
Báo cáo kết quả: Tổng hợp kết quả vào báo cáo với đồ thị và bảng biểu để trình bày ý kiến của sinh viên về hệ thống giáo dục đại học.
6.2. Ứng dụng thang đo Likert trong đánh giá chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ
Xác định mục tiêu đánh giá:
- Mục tiêu chính: Đánh giá chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ từ perspect của người tiêu dùng.
- Mục tiêu chi tiết:
- Đánh giá chất lượng tổng thể của sản phẩm/dịch vụ.
- Đo lường sự hài lòng về dịch vụ khách hàng.
- Xác định mức độ đáp ứng của sản phẩm/dịch vụ đối với nhu cầu và mong muốn của người tiêu dùng.
Phát triển câu hỏi thang đo:
- Sử dụng câu hỏi cụ thể như “Bạn hài lòng với chất lượng tổng thể của sản phẩm/dịch vụ không?” hoặc “Bạn đánh giá như thế nào về sự phục vụ của nhân viên?”.
- Sử dụng thang đo Likert với mức độ từ “Rất không hài lòng” đến “Rất hài lòng”, gán điểm từ 1 đến 5.
6.3. Sử dụng thang đo Likert trong đánh giá và phản hồi của khách hàng
Xác định mục tiêu đánh giá và phản hồi:
- Mục tiêu chính: Đo lường mức độ hài lòng của khách hàng về sản phẩm/dịch vụ.
- Mục tiêu chi tiết:
- Đánh giá chất lượng tổng thể của sản phẩm/dịch vụ.
- Xác định sự hài lòng về trải nghiệm khách hàng.
- Thu thập ý kiến đóng góp để cải thiện chất lượng.
Phát triển câu hỏi thang đo:
- Sử dụng câu hỏi như “Bạn hài lòng với trải nghiệm mua sắm của bạn không?” hoặc “Đánh giá mức độ chất lượng của sản phẩm từ 1 đến 5”.
- Thang đo Likert có thể điều chỉnh tùy thuộc vào các khía cạnh cụ thể của sản phẩm/dịch vụ.
—-
Xem thêm các bài viết khác cùng chủ đề:
- Định lượng là gì? So sánh nghiên cứu định tính và định lượng
- Định tính là gì? Ví dụ về nghiên cứu định tính và định lượng
- Câu hỏi nghiên cứu là gì? Cách đặt câu hỏi nghiên cứu khoa học
Luận Văn Online hy vọng rằng bài viết này đã giúp bạn giải đáp một phần những băn khoăn về việc tìm một dịch vụ uy tín để nghiên cứu khoa học, hỗ trợ chạy spss.
